Ouder en wijzer - Blog Edward Bekker

Twee en dertig jaar geleden, in juni 1987 om precies te zijn, mocht ik mijn gidseninsigne voor het eerst opspelden. Vijfentwintig jaar oud was ik toen, een broekie. Maar wél eentje met onvermoeibaar, beresterk lijf waar ik nu stiekem af en toe jaloers op ben, en een enorme drive voor de berg- en skisport in zijn geheel. Eerder, na het behalen van mijn VWO diploma, had ik een jaartje doorgebracht op de opleiding tot fysiotherapeut. Ik zeg bewust “doorgebracht” want studeren heb ik daar niet veel gedaan. Behalve die ene keer in de snijzaal -wat ik wel cool vond-  heb ik er weinig herinneringen aan. Ik begeleidde toen al jeugdcursussen voor de KNAV (voorloper van de NKBV) en vond altijd wel een excuus om onder de colleges uit te komen en naar de bergen te trekken. Geen succes dus. Net als dat ene jaar in Chambéry, waar ik officieel Frans studeerde. Ik was daar met name druk met het verbeteren van mijn skitechniek met skileraren in Tignes. In ieder geval leidde het ertoe dat ik werd toegelaten tot de berggidsenopleiding aan de TU München. O ja, en toen kwam er in 1984 ook nog een Everest expeditie tussendoor.

Om berg- en skigids te worden, werk je tijdens je opleiding als aspirantgids. Sommige beklimmingen en tochten mag je zelfstandig doen, maar in principe is het de bedoeling dat een zogenaamde Lehrherr, een ervaren berg- en skigids, je de fijne kneepjes van het vak leert. In mijn geval was dat de DAV Summitclub, het commerciële bergsportreizen programma van de Duitse Alpenvereninging. In de praktijk betekende dat, dat ik met mijn Atomic-gele Renault 16 TL (helaas geen TX) - Die Gelbe Rennmaschine mét winterbanden van de sloop en een wegenatlas van Europa dag-in-dag-uit de hele Alpen doorkruiste. Soms kwam het voor dat ik ergens naar toe reed en er uiteindelijk geen klanten waren en ik dus ook niet betaald werd. Tja, geen mobiele telefoon hè? Een andere wereld.

Pionieren

Allemaal ouwe-lullen-verhalen, waar ik urenlang over door kan gaan, maar om aan te geven dat ik altijd zelfstandig heb gewerkt. Nog voor het behalen van mijn gidseninsigne ben ik gestart met mijn eigen bedrijf en samenwerken deed ik met mensen die voor mij werkten; andere gidsen, aspirantgidsen en grotendeels mijn (schoon)familie op kantoor. Soms tot ergernis van de mensen met wie ik werkte. Want eerlijk gezegd, wist ik niet hoe het is om voor een baas te werken. Om onderdeel te zijn van een grotere structuur. Interne politiek, de sandwich positie van midden-management, de frustratie van een baas waar het nooit goed genoeg voor is; het is me altijd bespaard gebleven. Ik was immers van begin af aan pionier; andere Nederlandse gidsen waren er niet en zo heb ik bijvoorbeeld samen met Frans Vermeulen de ski safari’s en Mont Blanc beklimmingen-in-een-week uitgevonden en opgezet. De structuur van mijn bedrijf, de kleine lettertjes in de boekingsvoorwaarden, verzekeringen; we hebben het allemaal zelf moeten uitvogelen. Ratings op google of Facebook waren er niet; je deed wat je goed leek en directe kritiek was er nauwelijks. Hooguit de een of andere klant die niet meer terugkwam, maar daarvoor kwamen wel weer anderen.

Stoked in Canada

Al jong een eigen bedrijf runnen is een geweldige uitdaging én geeft natuurlijk een zekere vrijheid. Maar je zit wél vast aan je bedrijf en elders werken en extra ervaring opdoen is niet mogelijk. Daarvoor had ik simpelweg te veel verantwoordelijkheden in de Alpen. Zo had ik jarenlang een langgekoesterde droom om een keer een seizoen te gidsen bij een heliski bedrijf in Canada. Dat zou altijd bij een droom blijven, zo dacht ik. Vanaf mijn eerste bezoek aan Canada in 1993 met vaste gasten tevens vrienden Léon en Karen-Ellen, fotograaf Bernd Ritschel en niet te vergeten old-time vriend en collega gids Steve Jones en was ik stoked. Man, wat een ruimte. Wat een ongereptheid. En Jezus, wat een sneeuw!! Cold smoke, champagne powder… het kan niet op. Als je van poeder skiën houdt, dan is Canada the place to be. Hier in de Alpen hebben we zeker ook van die dagen, maar daar heb je het vrijwel dag-in-dag-uit. En dat in een oneindig groot terrein. Wilderness skiing op en top. Een absolute natte droom voor iedere die-hard skiër. 

Ski & Roadtrips

Vanaf dat moment was Canada jaarlijks een terugkerend hoogtepunt van de start van de winter. Met meer dan tweehonderd klanten heb ik door de jaren heen vele duizenden kilometers door Alberta en British Columbia in mijn eigen Chevy Suburban 4x4 en diverse huurvans ski & roadtrips georganiseerd en uitgevoerd, meer als hobby dan als business model. Elanden, wolven en wapitis in overvloed langs de Icefields Parkway, geweldig. Op zoek naar de beste sneeuw en mooiste afdalingen in de skigebieden én daarbuiten. We gebruikten skiliften, stijgvellen, snowcats en af en toe een heli om naar boven te gaan. En dan die poederafdalingen… man, ik krijg er nog altijd geen genoeg van. 

Heliski deden we tijdens de eerste jaren niet meer dan een dag tijdens zo’n reis. Maar het was wél altijd een hoogtepunt waar iedereen naar uit keek. Spannend ook, met zo’n enorme Bell 212 machine, ver weg in de totale wildernis. Sommige klanten waren soms ook wel een beetje huiverig: is dit wel oké in deze prachtige, stille, witte, wilde natuur? Is het niet te duur? Maar ja, het vlees is zwak en die afdalingen vergeet je een leven lang niet meer. Als je dit voor je beroep kunt doen; dat is toch wel het ultieme wat je kunt bereiken.

Heliskigids in Canada; de ultieme droom

Als je dan na al die jaren gevraagd wordt om op je ouwe dag een paar maanden in het grootste heliskibedrijf ter wereld CMH als heliski guide te komen werken. En dat bedrijf het er blijkbaar voor over heeft om alle rompslomp en kosten rond je toch wel lastig te verkrijgen workpermit over te nemen. Tsja, dan kijk je je vrouw en gidsen uit je team eens heel lief aan of ze pleeeeease de zaak thuis een paar maanden willen runnen. Dus stapte ik bijna een jaar geleden nu, in november 2018 in het KLM-toestel naar Calgary om -met alleen een weekje leave met Oud en Nieuw thuis in Zwitserland en een expeditie naar de Kilimanjaro die ik niet kon afzeggen begin februari - pas drie-en-een-halve maand later én met een enorme extra berg aan ervaring thuis terug te keren.

Heliski gidsen in Canada is bovenal keihard werken. In tegenstelling tot in de Alpen ben je niet alleen gids, maar ook meteoroloog, lawinekundige, bergredder, paramedic, vluchthulp, bagage sjouwer, entertainer, tourguide én serveerder ’s avonds in de lodge. En daarvoor krijg je dan ook jaarlijks gedegen opleidingen op het allerhoogste niveau in het vak. Lawinekunde in de Alpen is met name een kwestie van de lawinebulletins goed kunnen interpreteren (wat al een hele klus is in het terrein), maar in Canada maken de gidsen ze iedere dag zélf. Lawinediensten als InfoEx en AlpineFX zijn gebaseerd op de waarnemingen en sneeuwprofielen van alle deelnemende gidsen, skigebieden, backcountry lodges en cat- en heliski operators in heel Canada. In geval van nood kun je niet even de reddingsdienst bellen, maar ben je zelf de reddingsdienst. En dan nog het terrein… Elke lodge heeft een concessie over een terrein zo groot als het hele bergmassief tussen Chamonix en Zermatt. Daarin liggen zo’n 300 runs en per run heb je weer 8 à 10 varianten. Per lodge logeren zo’n 40 klanten die elke dag tijdens elke run hun eigen sporen moeten kunnen zetten. En het komt ook wel eens voor dat het een tijdje niet sneeuwt. Dan nog moet iedereen zijn eigen sporen kunnen zetten, want daarvoor komen de skiërs heliskiën in Canada. Al met al vergt dat een enorme logistiek achter de schermen. Want die heli’s moeten tussentijds ook tanken, zonder dat groepen erop moeten wachten en niet alle runs zijn te allen tijden goed om te skiën. Het is zaak dat de klant zoveel mogelijk hoogtemeters kan skiën. Daar komt men immers voor, maar dat is uiteraard ook het verdienmodel. 

Een dag als heliski guide

Als heliski guide gaat de wekker dagelijks om 05:30 uur. Op de fatbike of snowmobile reed ik dan naar het meetstation om temperatuur, neerslag, sneeuwhoogte, lucht- en sneeuwvochtigheid te noteren en in de computer in te voeren. Tussen 06:30 en 07:30, als de gasten hun dagelijkse  stretch class volgen, hebben de gidsen samen met de piloten hun guides meeting met foto’s en statistieken van alle runs. De runs for de dag worden bepaald op basis van alle bevindingen van de dagelijks of wekelijks wisselende safety guide die alleen met een piloot en een kleine heli de hele dag onderweg is om het terrein en de sneeuw te inspecteren en af en toe een bom te gooien op zeer lawinegevaarlijke helllingen. De groepen en gidsen worden ingedeeld voor de dag en na een snel ontbijt staan de heli’s al te ronken voor vertrek. Dan volgt een lange dag heli skiën; fysiek en mentaal zwaar werk. Alleen al de oriëntatie tussen de bomen in zo’n ontzettend groot terrein (ik heb ook nog in 4 verschillende gebieden gewerkt) vergt ontzettend veel energie. Je haalt gevallen gasten uit de sneeuw, tilt continu zware brede ski’s in de heli basket. Tijdens het skiën ben je verantwoordelijk voor de veiligheid van de gasten en moet hen waarschuwen voor alle terrein features als treewells, tree bombs, beekjes, obstakels, afgronden, rotsen en gevaarlijke verbrande bomen met hun scherpe takken en risico tot zomaar omvallen. 

Terug in de lodge gaat het werk naadloos door naar de volgende guides meeting van alweer een uur en het invullen van de vertical meters van alle gasten. Een snelle douche en dan gaat iedereen aan tafel, waar je als gids de maaltijden uitserveert en afruimt en tussentijds de gasten nog een beetje vermaakt. Als de gasten vermoeid in bed rollen, gaat met 8 à 9 uur tijdverschil de wekker in Europa, wat snel even de mogelijkheid geeft om met het thuisfront over de groepen in de Alpen te overleggen. En dat dag-in-dag-uit. Zonder een vrije dag, geen tijd voor jezelf.

Mijn ervaring als heliski guide

Begrijp me goed; dit is absoluut geen klaagzang! Het was een enorme kans waarvoor ik CMH in Canada zeer dankbaar ben en een waanzinnige ervaring die ik absoluut niet had willen missen. Maar ik heb wél de achterkant van een groot bedrijf en het Noordamerikaanse leven en cultuur gezien en ik merk dat ik me daar minder op mijn gemak in voel dan ik dacht. Wat me het meeste opviel en ik ook het meeste miste daar: er is zo weinig tijd om te genieten. Het natuurschoon is overweldigend, maar alles is gehaast. De nadruk ligt op het aftikken van zoveel mogelijk hoogtemeters. Dat zelfde geldt aan tafel. Waar we in Europa in alle rust kunnen genieten van een goed glas wijn en een lekkere maaltijd, krijg je daar de heerlijkste gerechten voorgeschoteld die razendsnel naar binnen worden gewerkt en ik me serieus afvraag of iemand écht iets heeft geproefd. Misschien ben ik toch te veel Romein geworden.

In de overdaad aan poeder, hoogtemeters en luxe kom je op een gegeven moment op een punt dat je, net als bij een overdaad aan lekker eten, het niet meer écht proeft. Je smaakpapillen worden afgestompt. Zie het als het verschil in complexiteit van smaken van een mooie, gerijpte Franse wijn: bij elke slok proef je een nieuwe smaak.  Of een min of meer industriële Californische supermarktwijn. Eén vaste kwaliteit, éen smaak. Je weet wat je krijgt.

Toen ik na die maanden Canada terug naar Europa kwam, realiseerde ik me pas écht hoe ik genoot van het earn-your-turns principe van het toerskiën in alle rust. Als je zweetdruppels investeert in een beklimming, geniet je des te meer van die ene mooie bocht in heerlijke poeder of boterzachte springsnow. Of de voldoening die het geeft als je je klanten kun trakteren op die ene superhelling die nog niemand anders had gevonden. En dat is toch eigenlijk waar ik als die-hard skiër het meeste van geniet.

Terug naar Canada?

De Canada pagina blijft dit jaar leeg op onze website. Voor nu is mijn Canada-droom uitgekomen en zoals altijd zit er in iedere droom een beetje bedrog. Collegialiteit onder de gidsen is toch anders dan in Europa, de bedrijfscultuur is hard en Amerikaans. En eerlijk is eerlijk; van het salaris kun je in Europa met onze belastingdruk en sociale verzekeringen niet leven. De begeleiding van het management is summier, maar dat zal voor veel grote én kleine bedrijven gelden. De heli’s moeten draaien, veel hoogtemeters gemaakt, geen getreuzel. Time is money. De mooie PR-verhalen en guidelines op papier over company policy, sustainability en family gevoel bleken in de praktijk toch wel veel lege woorden. Zo liep ik op Kerstavond met een raar hoedje op en slingers om mijn nek de gasten te entertainen. Mijn gezin kon ik niet even bellen - geen tijd.

Ik zie mijn ervaring positief. Ik weet nu ook hoe het is om een radertje te zijn in een grote organisatie en kijk hierdoor ook kritischer naar mijn eigen rol als leidinggevende gids in mijn eigen team. 

Canada komt zeker terug in ons programma. Want mijn passie voor de overweldigende natuur en die waanzinnige poedersneeuw in dat immense land is onveranderd. Alleen moet je soms even op dieet om al dat lekkers weer écht te kunnen proeven.

Ik zie uit naar de nieuwe winter; mijn 33e als erkend berg- en skigids! 

Finhaut, Zwitserland, 4 november 2019